Puszcza Mariańska - ogólna charakterystyka
Wskazuje się na swoisty mikroklimat obszaru gminy Puszcza Mariańska, który już na przełomie XIX i XX wieku był uważany za wyjątkowo korzystny dla osób z chorobami płucnymi. Warunki krajobrazowe i klimatyczne sprzyjają przede wszystkim osadnictwu i rekreacji. Teren gminy to przede wszystkim bogactwo w lasy, zbiorniki wodne, możliwość wypoczęcia wśród przyrody lub aktywnego zwiedzania na szlakach rowerowych.
Jeszcze w średniowieczu przyjeżdżali w tutejsze lasy na łowy książęta mazowieccy i królowie polscy. Rozkwit gospodarki rekreacyjnej nastąpił na początku XX w., w wyniku działalności dr Wróblewskiego, który odkrył specyficzny mikroklimat sprzyjający osobom mającym kłopoty z drogami oddechowymi. Spowodowało to dynamiczny rozwój miejscowości w środku gminy, budowę szeregu pensjonatów i willi oraz prawdziwy boom na przyjazdy letniskowe inteligencji warszawskiej. Sprzyjającym czynnikiem było usytuowanie stacji kolejowej w pobliskim Radziwiłłowie.
W latach międzywojennych w Olszance i Puszczy Mariańskiej przebywało corocznie kilka tysięcy wczasowiczów, w tym na samych letnich koloniach mieszczących się w Senatorówce, Czerwoniaku i szkole podstawowej około 1000 młodzieży. Funkcje letniskowe pełniły również pobliskie miejscowości: Bartniki i Kamion. W okresie powojennym, co roku do tych miejscowości przyjeżdżali liczni goście i wczasowicze.
Infrastruktura turystyczna najlepiej została rozwinięta w Kamionie, gdzie powstały dwa kempingi, a rzeka Rawka była głównym magnesem dla przyjezdnych.
POŁOŻENIE I DOJAZD
Gmina Puszcza Mariańska położona jest w południowo-zachodniej części Mazowsza w odległości 50 km od Warszawy i 80 km od Łodzi. Administracyjnie od 1 stycznia 1999 r. gmina stanowi zachodnią, graniczną cześć województwa mazowieckiego, leżącą w Powiecie Żyrardowskim. Gminę Puszcza Mariańska tworzy łącznie 41 miejscowości, a wśród największych należy wymienić: Bartniki, Grabinę, Radziwiłłów, Puszczę Mariańską, Kamion i Budy Zaklasztorne.
Połączenia samochodowe:
Przez teren Puszczy Mariańskiej przebiega:
- Droga krajowa nr 70 Łowicz – Zawady (trasa: Łowicz, Nieborów, Bełchów, Skierniewice, Kamion, Zawady);
- Droga wojewódzka nr 719 Warszawa-Kamion (trasa: Warszawa, Pruszków, Milanówek, Grodzisk Mazowiecki, Żyrardów, Puszcza Mariańska, Kamion), prowadząca dalej w kierunku Łodzi.
Połączenie kolejowe:
Bezpośrednio przez miejscowość Puszcza Mariańska nie przebiegają linią kolejowe. Można dojechać koleją do pobliskiego Żyrardowa, a następnie przejechać PKS do Puszczy Mariańskiej.
Natomiast na terenie Gminy Puszcza Mariańska – w Radziwiłłowie Mazowieckim znajduje się dworzec kolejowy, który obsługuje:
- Pociągi podmiejskie (osobowe) obsługiwane przez spółkę Koleje Mazowieckie - kursują najczęściej na trasie Warszawa-Skierniewice z przystankami w: Piastowie, Pruszkowie, Brwinowie, Milanówku, Grodzisku Mazowieckim, Jaktorowie, Międzyborowie, Żyrardowie, Suchej Żyrardowskiej, Jesionce, Radziwiłłowie, Skierniewicach Rawce, Skierniewicach. Z Grodzisk Mazowieckiego można dojechać również m.in. do Tłuszcza, Otwocka czy Dęblina. Podróż z Warszawy Śródmieście do Radziwiłłowa trwa ok. 1h 05 minut.
Połączenia autobusowe:
Na terenie Gminy Puszcza Mariańska znajdują się dworce oraz przystanki PKS, na których zatrzymują się autobusy m.in. PKS Grodzisk Mazowiecki, PKS Skierniewice.
Komunikacją PKS dojechać można do takich miejscowości jak: Bednary, Budy Grabskie, Grabie, Kamion, Skierniewice, Sochaczew, Studzieniec, Waleriany, Wygoda, Żyrardów.
Puszcza Mariańska - historia i zabytki
Już w VI/VII w. istniały ślady osadnictwa we wschodniej części gminy we wsi Żuków - w latach siedemdziesiątych natrafiono na niezbadane ślady cmentarzyska urn popielcowych. Można zakładać wcześniejsze osadnictwo z przełomu epoki brązu i żelaza dynamicznie rozwijające się na zachodnim Mazowszu. Rozwój osadnictwa nastąpił na przełomie XII/XIII w. – powstały wsie Korabiewice, Żuków i Zator, które były silnie związane z Mszczonowem.
W regionie dzisiejszej Puszczy Mariańskiej możemy wyróżnić cztery typy osadnictwa:
- Względnie bogate o rozwiniętym zapleczu przetwórczym wsie królewskie we wschodniej części: Korabiewice, Zator, Żuków;
- Wsie szlacheckie w południowej części: Kamion, Łajszczew, Lisowola, Biernik;
- Osady budnickie w północnej i zachodniej części gminy: Bednary, Studzieniec, Długokąty, Bartniki;
- Enklawa klasztorna w centrum gminy w Puszczy Mariańskiej.
Każda ze społeczności istotnie różniła się od siebie, czego ślady możemy znaleźć jeszcze dzisiaj.
To właśnie w tej okolicy król Władysław Jagiełło obozował w drodze pod Grunwald i tu urodził się Andrzej z Kamiona - pierwszy zarejestrowany student Uniwersytetu Jagielońskiego. XV wiek to okres licznych polowań na dzikiego zwierza – łowów urządzanych przez polskich władców (Władysław Jagiełło, Jan Olbracht, Zygmunt August). Natomiast na przełomie XV/XVI w rejonie Puszczy Mariańskiej zaczęły powstawać pierwsze młyny i tartaki wodne na rzece Korabiewce. Rozwijało się kowalstwo, garncarstwo i bednarstwo. Działały tutaj także browar i gorzelnia.
Powstanie osady Puszcza Mariańska związane jest z pustelnią Stanisława Krajewskiego, którą król Michał Korybut Wiśniowiecki przekazał w 1673 r. o. Stanisławowi Papczyńskiemu na typowo polski zakon męski – Zgromadzenie Księży Marianów. W wybudowanym dla nich klasztorze w 1683 r. w drodze pod Wiedeń zatrzymał się król Jan III Sobieski i według miejscowej tradycji podczas drzemki pod miejscową lipą (ostatecznie zniszczoną przez wichurę na początku lat 80. XX w., obecnie stoi w tym miejscu pomnik króla) przyśniła mu się wiedeńska wiktoria.
Ogólnie rzecz ujmując, obszar wokół obecnej miejscowości Puszcza Mariańska (położonej na trasie Warszawa – Łódź, ale otoczonej lasem) przez setki lat znany był z licznych osad leśnych, w których żyli i pracowali drwale, rzemieślnicy i rękodzielnicy, bednarze. To właśnie tutaj wyrabiano dziegieć, smołę, węgiel drzewny czy potaż. Istniały browar, gorzelnia oraz folusz (urządzenia do wykańczania i wygładzania tkanego płótna i sukna).
Z innych ciekawych dat i wydarzeń, to wskażmy rok 1839, który jest początkiem budowy kolei wiedeńskiej na trasie Grodzisk Maz. – Skierniewice z przystankiem w Radziwiłłowie. Powstał nowy biegun rozwoju gospodarczego, który stał się czynnikiem aktywizującym rozwój północno-zachodniej części gminy.
Dnia 2 marca 1864 r. podano oficjalną nazwę gminy – „Gmina wiejska Korabiewice z siedzibą w Puszczy Mariańskiej". Natomiast w pobliskim Studzieńcu utworzono w 1876 r. Osadę Rolniczo-Rzemieślniczą przemianowaną w 1931 r. na Zakład Wychowawczo-Poprawczy, a dodatkowo w połowie lat 80-tych XIX w. utworzono pierwszy na ziemiach polskich przytułek dla dziewcząt w Puszczy Mariańskiej (czerwoniak) działający do 1919 r. – obecnie jest to budynek Liceum Ogólnokształcącego.
Okres I w. św. to m.in. walki pozycyjne nad Rawką 1914/1915, zniszczenie większości wsi i exodus ludności cywilnej.
Należy pamiętać, iż w trakcie walk pozycyjnych w tym regionie kilkukrotne użyto gazów bojowych (pierwszy raz w styczniu 1915 r. pod Bolimowem, a nie jak błędnie jest podawane w podręcznikach historii, iż na froncie zachodnim pod belgijskim miastem Ypres)
Z kolei okres II wojny światowej to m.in. potyczka 28 Dywizjonu artylerii ciężkiej Armii „Łódź” z piechotą niemiecką (10 września 1939 r.) w okolicach Kamiona.
Rok 1945 to czas wyzwolenia przez wojska radzieckie spod okupacji niemieckiej oraz początek odkułaczania, próby kolektywizacji i likwidacji przedwojennych struktur gospodarczych. W ruinie legło szereg świadectw kultury materialnej minionych okresów - instalacje młyńskie w Kamionie i na Rudce, dwory i zabudowania folwarczne w Gzdowie, Korabiewicach i Lisowoli czy szereg willi na Olszance.
Lata 90-te XX w. to przede wszystkim rozwój infrastruktury technicznej gminy: telefonizacja, wodociągi, kanalizacja oraz rozpad dotychczasowych powiązań ekonomicznych z otoczeniem.
Na terenie Gminy Puszcza Mariańska warto jest zobaczyć i zwiedzić:
- ZESPÓŁ KOŚCIELNO-KLASZTORNY O. MARIANÓW w Puszczy Mariańskiej
Drewniany kościół św. Michała Archanioła i Niepokalanego Poczęcia Marii Panny z XVII w. wraz z budynkiem klasztornym i pomnikiem o. Papczyńskiego i króla Jana III Sobieskiego (w miejscu lipy, pod którą siadał).
- GŁAZ POLNY w Puszczy Mariańskiej
Głaz został postawiony w 1932r. przez mieszkańców Gminy w 250 rocznicę Wiktorii Wiedeńskiej króla Jana III Sobieskiego.
- CMENTARZ w Puszczy Mariańskiej
Cmentarz pochodzi z początku XX w. Spoczywają na nim między innymi: Czesław Tański (malarz, konstruktor lotniczy, pionier i popularyzator lotnictwa w Polsce), Stanisław i Stanisława Kozłowscy, członkowie Rodzin Rapackich i Popowskich. Na uwagę zasługuje również mogiła żołnierska z 1939 r. oraz zabytkowe groby właścicieli ziemskich z Gdowa i Korabiewic.
- „CZERWONIAK” w Puszczy Mariańskiej
Obiekt powstał ze składek społecznych w połowie lat 80. XIX w. w miejscu leśniczówki królewskiej. W budynku mieścił się pierwszy na ziemiach polskich przytułek dla dziewcząt (do 1919 r.), później Zakład Poprawczy, od 1982 r. funkcjonuje L.O. im. Czesława Tańskiego (malarz, konstruktor lotniczy, pionier i popularyzator lotnictwa w Polsce).
- „SENATORÓWKA” w Puszczy Mariańskiej
Obiekt został wybudowany po krótkim pobycie cara Mikołaja II - obecnie mieści się tu Nadleśnictwo Radziwiłłów. Miejsce znane m.in. z wielokrotnych pobytów Jarosława Iwaszkiewicza, który bywał na początku XX w. u emerytowanego carskiego senatora Gotowcewa.
- BUDYNEK SZKOŁY PODSTAWOWEJ I GIMNAZJUM w Puszczy Mariańskiej
Budynek został wybudowany w 1923 r. przez lokalną społeczność z inicjatywy Stanisława Kozłowskiego. Obiekt, jak na owe czasy, bardzo nowoczesny, prezentowany był między innymi na światowej konferencji w Genewie, jako wzór dla tego typu inicjatyw wiejskich. Obok drewniany budynek dawnej szkoły Elementarnej założonej przez Komisję Edukacji narodowej na początku XIX w.
- MOGIŁA POWSTAŃCÓW w Puszczy Mariańskiej
Mogiła powstańców wymordowanych przez sotnię kozacką w 1863r. (powstanie styczniowe) znajduje się przy drodze do Żyrardowa, około 500 m od centrum Puszczy Mariackiej.
- POMNIK TADEUSZA KOŚCIUSZKI w Puszczy Mariańskiej
Pomnik z 1917 r. znajduje się w centrum osady. Został ufundowany przez mieszkańców Gminy.
- KAPLICZKA PRZYDROŻNA w Puszczy Mariańskiej
Kapliczka przydrożna z połowy XVIII wieku z trzema ludowymi obrazami i posągiem św. Jama Nepomucena.
- DWORZEC PKP w Radziwiłłowie Mazowieckim
Zabytkowy dworzec PKP w Radziwiłłowie został wybudowany w stylu dworowym na początku XX wieku.
- DOM ZAKONNY ZGROMADZENIA ZMARTWYCHWSTAŃCÓW w Radziwiłłowie Mazowieckim
Kościół w stylu neoromańsko-gotyckim jest budowlą jednonawową, posiadającą trzy ołtarze. Budowę kościoła rozpoczęto w 1906 r. z funduszy hrabiego Feliksa Sobańskiego oraz jego żony Emilii z Łubieńskich. Trzy lata później kościół wraz z przylegającymi budynkami, lasem, ziemią orną i łąką we wsi Grabie został przekazany na własność Zgromadzeniu Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa. Obecnie jest to siedziba Domu Zakonnego Zgromadzenia Zmartwychwstańców w Radziwiłłowie Mazowieckim, który funkcjonuje od 1920 r.
- KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. ANTONIEGO PADEWSKIEGO w Bartnikach
Wybudowany w latach 1905-1907 w stylu neogotyckim wg projektu Teodora Talowskiego.
- IZBA PAMIĘCI w Bartnikach
Izbę Pamięci została poświęcona Janowi Kwiecińskiemu – znanemu pedagogowi, społecznikowi i żołnierzowi AK.
- POZOSTAŁOŚCI ZABUDOWAŃ DWORSKICH w Korabiewicach
- KOŚCIÓŁ P.W. MATKI BOŻEJ ANIELSKIEJ w Korabiewicach
Po wielu latach starań, dnia 16 lipca 1958 r. rozpoczęto przygotowania do budowy świątyni, która ruszyła 2 sierpnia 1958 r. wg projektu Antoniego Potrzebowskiego – architekta z Żyrardowa. Dnia 24 grudnia 1959 r. ksiądz Seget poświęcił kościół i odprawił pierwszą mszę – uroczystą Pasterkę. Od tego momentu zaczęto upiększać kościół – otynkowano go w 1960 r., a rok później pomalowano wnętrze i wymieniono ołtarz. W roku 1963 na chórze pojawiły się 12-głosowe organy oraz dzwony, które zostały poświęcone przez biskupa Jerzego Modzelewskiego. Pięć lat później zamontowano ambonę, a 24 sierpnia 1969 r. odbyła się uroczysta ceremonia konsekracji kościoła, której dokonał kardynał Stefan Wyszyński – Prymas Polski.
- PAŁAC I PARK KRAJOBRAZOWY w Kamionie
Późno-klasycystyczny pałac z ok. 1910 r. wybudowany na zlecenie B. Wojciechowskiego wg projektu Juliusza Kłosa, jako murowany obiekt na planie prostokąta z czterokolumnowym portykiem toskańskim w porządku wielkim i frontonem. Na bocznych elewacjach umieszczono dwie przybudówki, w któryh umieszczono klatki schodowe. Natomiast pozostałości parku krajobrazowego pochodzą z ok. 1800 r. i wykorzystują naturalny bieg rzeki Rawki.
- POZOSTAŁOŚCI DWORSKIE w Kamionie
Są to pozostałości m.in. obory, chlewni i gorzelni.
- KOŚCIÓŁ P.W. NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY w Kamionie
Parafia została powołana przez kardynała Stefana Wyszyńskiego. Rolę pierwszej świątyni przejęła remiza strażacka. Dopiero w 1982 r. otrzymano pozwolenie na budowę świątyni, a 11 sierpnia 1982 r. ksiądz biskup Jerzy Modzelewski wmurował i poświęcił kamień węgielny pod jej budowę. Pierwszą mszę odprawiono jednak dopiero w 1992 r. Aktu konsekracji dokonał 29 września 2001 r. biskup diecezyjny, ksiądz Alojzy Orszulik.
- ELEKTROWANIA WODNA na rzece Rawce
Elektrownia została zbudowaną na ruinach młyna i zapory z 1937 r. Przy spiętrzeniu wody jest kąpielisko oraz doskonałe stanowiska do łowienia ryb.
- OSADA BUDNICKA w Studzieńcu
Osada budnicka (Budy Studzienickie) jest położona na obszarze leśnym. W 1875 r. z funduszy społecznych (Towarzystwo Osad Rolniczych) utworzono Osadę Rolniczo-Rzemieślniczą, przemianowaną w 1931 r. na Zakład Wychowawczo-Poprawczy dla chłopców. Drugim dyrektorem był Władysław Skłodowski - ojciec Marii późniejszej dwukrotnej laureatki nagrody Nobla. Zakład, jako drugi taki w Europie, został wybudowany w systemie willowym. W 1878 r. powstała również neogotycka kaplica pod wezwaniem św. Stanisława Kostki, ufundowana przez Paulinę i Ludwika Górskich.
Puszcza Mariańska - przyroda
Ponad 1/3 terenów zajmują wyróżniające się szczególną malowniczością i różnorodnością krajobrazu lasy, stanowiące pozostałości dawnej Puszczy Bolimowskiej, Miedniewickiej i Korabiewskiej. Przed wieloma laty żyły tutaj stadnie tury (niestety ostatni zginął w 1627 r.) . Dominują bory sosnowe i mieszane, tworzące mozaikę różnorodnych drzewostanów sosnowych z domieszką brzozy i osiki, rzadziej dębu, lipy, klonu i jesionu. W najżyźniejszych glebach można spotkać resztki starych, ponad 150-letnich dębów, na terenach podmokłych olsy, natomiast w zagłębieniach bezodpływowych oraz w dolinie Rawki występuje wiele gatunków bardzo rzadkich i chronionych roślin. Znajduje się tu 60 pomników przyrody. Są to głównie stare, rozłożyste dęby, ale także żywotnik olbrzymi, sosna czarna, buk, wiąz oraz grupa urokliwych starych sosen w pobliżu siedziby Nadleśnictwa Radziwiłłów. W lasach spotkać można wiele ciekawych gatunków ptaków chronionych: żuraw, lelek kozodój, zimorodek, makolągwa, dudek, gil, bocian czarny.
Najciekawszymi osobliwościami przyrody na terenie Puszczy Mariańskiej i w jej okolicy są:
- Bolimowski Park Krajobrazowy
Prawie połowa (48,3%) powierzchni gminy jest objęta ochroną. Na szczególną uwagę zasługują polany puszczy Bolimowskiej, niespotykane nigdzie w środkowej Polsce rozlegle, śródleśne, podmokłe łąki i pastwiska. Park odgrywa ważna rolę ekologiczną w wymiarze regionalnym, sprzyjając zachowaniu bioróżnorodności w centralnej części kraju.
- Rzeka „Korabiewka”
Rzeka bierze swój początek pod wsią Gąbą i przepływa przez całą gminę, łącząc największe osady: Korabiewice, Zator, Olszanka, Puszcza Mariańska, Budy Zaklasztorne, Radziwiłłów i Bartniki. Od XVI w. działały w niej 4 młyny. W ostatnich latach otworzono na Korabiewce trzy urokliwe zbiorniki wodne: Wolka Korabiewska w Olszance, Prochowy Młynek w Bartnikach oraz Rudka w Wolo Polskiej.
- Rezerwat leśny „ Puszcza Mariańska”
Rezerwat o powierzchni 132 ha, został utworzony w 1983 r. w celu zachowania fragmentu lasu grądowego z chronionymi rzadkimi gatunkami roślin zielonych w runie. Na terenie występują rośliny chronione, m.in. bluszcz pospolity, widłak goździsty i jałowcowaty, pomocnik baldaszkowy, kruszczyk szerokolistny, gnieźnik leśny. Wśród fauny rezerwatu występują takie gatunki, jak m.in. jaszczurka zwinka, zaskroniec czy padalec. Zróżnicowana jest awifauna lęgowa, gdzie występują; drozdy, świstaki, dzięcioły i muchówki (żałobna i mała), myszołowy, jastrzębie oraz słonki.
- Rezerwat wodny „Rawka”
Rezerwat o łącznej powierzchni 487 ha, utworzony w 1983 r. obejmuje rzekę Rawkę od jej źródeł do ujścia, wraz z rozgałęzieniami koryta rzeki, starorzeczami, dolnymi odcinkami prawobrzeżnych dopływów Krzemionki, Korabiewki, Rokity i Grabinki oraz dziesięciometrowy pas gruntów przylegających do brzegów. Bardzo bogata flora doliny obejmuje około 540 gatunków roślin naczyniowych, z czego ochronie podlegają: widłak goździsty, jałowcowaty oraz widłak wroniec, paprotka zwyczajna, konwalia majowa, lilia złotogłów, listera jajowata, storczyk plamisty, kruszczyk szerokolistny, a także centuria pospolita. Znajduje się tutaj również stanowisko bobra.
W zasięgu działania Nadleśnictwa Radziwiłłów znajduje się 15 obwodów łowieckich wydzierżawionych 14 kołom łowieckim oraz jeden obwód wyłączony Zarządu Głównego Polskiego Związku Łowieckiego. Zasadniczymi gatunkami zwierzyny łownej są sarna i dzik. Dynamicznie rozwija się populacja łosia, która przenosi się na te tereny z Kampinoskiego Parku Narodowego oraz migrujących z Nadleśnictwa Skierniewice danieli. W obwodach polno - leśnych i polnych głównym gatunkiem zwierzyny jest zając, sarna polna, kuropatwa i bażant, a w dolinach rzeki Rawki i Bzury - dzika kaczka.
Puszcza Mariańska - szlaki tuystyczne
Przez Puszczę Mariańską i w jej okolicy przebiega szereg szlaków turystycznych.
Szlaki piesze:
- ŁD 4525c
(30 km), kolor czerwony
Kurzeszyn PKS – Stara Rawa – Doleck – Patoki – Wycześniak – Puszcza Mariańska
- „Szlak Walk nad Rawką”
kolor niebieski (18 km)
Bolimów PKS – Joachimów Mogiły, Pomnik Powstańców – wysoki brzeg Rawki – Rawka PKP – Samice – Kamion PKS
Szlaki pieszo-rowerowe:
- Sk-1341y
kolor żółty (70 km),
oznakowany od Starego Karolinowa do Nieborowa,
Boguszyce – Rawa Mazowiecka – Przewodowice – Nowy Dwór – Suliszew – Wycześniak – Stary Karolinów – Budy Grabskie – Droga Łowicka – Rezerwat „Polana Siwica” – Nieborów – Łowicz
- Szlak łącznikowy ŁD 4527s
kolor czarny (2 km)
Jeruzal – Patoki – Wycześniak
- ŁD-4524n
kolor niebieski (39 km)
Kowiesy PKS – Chełmce – Sowia Góra – Jeruzal – Olszanka – Puszcza Mariańska – Rezerwat „Puszcza Mariańska” – Jesionka PKP – Miedniewice PKS
- Trasa „Śladem rzeki Korabiewki”
kolor niebieski (40 km)
Mszczonów – Korabiewice - Olszanka – Puszcza Mariańska (rezerwat Puszczy Mariańska) – Mszczonów
Warto zobaczyć - Wieś Korabiewice, Kościół pw. św. Matki Bożej Anielskiej w Korabiewicach, wieś Olszanka, zabytkowy budynek L.O. im. Czesława Tańskiego w Puszczy Mariańskiej, Zespół Kościelno-Klasztorny Ojców Marianów w Puszczy Mariańskiej, Senatorówka - siedziba Nadleśnictwa Radziwiłłów, Rezerwat leśny Puszcza Mariańska.
Szlaki rowerowe:
- „Szlak Starych Dworków”
kolor zielony (63 km)
Skierniewice PKP – Las Pamięcki – Rawiczów – Trzcianna – Stara Rawa – Lisna – Paplin – Wola Pękoszewska – Babilonka – Wilczynek – Puszcza Mariańska – Bartniki – Ruda – Skierniewice;
Szlaki konne:
- Ścieżka do jazdy konnej
na terenie Nadleśnictwa Radziwiłłów.
Puszcza Mariańska - noclegi
Hotele
Motele/Zajazdy/Gościńce
Zajazd Leśny
Kamion-Wycześniak
505 044 200
Campingi/Pola biwakowe
Camping Towarzystwa Przyjaciół Dzieci
Olszanka 32
(46) 831 82 62
NZOZ Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy Ośrodek Wczasowo-kolonijny i Zielona SzkołaFundacji Spółdzielczej Funduszu Socjalnego Wsi - Oddział w Wycześniaku
Wycześniak 32
(46) 833 30 15
biuro@wyczesniak.com.pl
Agroturystyka
Gospodarstwo Agroturystyczne - Jadwiga Rucińska
ul. Akacjowa 94
(46) 831 87 51
Gospodarstwo Agroturystyczne - Beata Kowalczyk
Budy Kałki 10
Kwatery prywatne/Pokoje noclegowe
NZOZ Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy Ośrodek Wczasowo-kolonijny i Zielona SzkołaFundacji Spółdzielczej Funduszu Socjalnego Wsi - Oddział w Wycześniaku
Wycześniak 32
(46) 833 30 15
biuro@wyczesniak.com.pl
Dom noclegowy ALTER EGO Krzysztof Wróblewski
Budy Zaklasztorne, ul. Mazowiecka 64 A
501 681 061
Gospodarstwo Pomocnicze przy Zakładzie Poprawczym w Studzieńcu
Studzieniec
(46) 831-81-70
zps@srv.pl
Puszcza Mariańska - gastronomia
Restauracje/Karczmy
Pizzerie/Bary szybkiej obsługi
Kawiarnie/Herbaciarnie/Winiarnie
Cukiernie
Puby/Kluby/Pijalnie
Catering/Dom weselny
Puszcza Mariańska - sport i rekreacja
Do głównych wydarzeń sportowych należą coroczne zawody sportowo-pożarnicze gminnych jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych w Puszczy Mariańskiej.
Natomiast najważniejszymi formami rekreacji i wypoczynku w Puszczy Mariańskiej i okolicy są:
- Wycieczki krajoznawcze piesze i rowerowe (przejdź do szlaki turystyczne Gminy Puszcza Mariańska),
- Nordic walking,
- Piłka nożna (boiska piłkarskie),
- Jazda konna.
Gajówka „Prochowy Młynek”
Piękna okolica, bliskość natury i świeże powietrze zachęcają do spacerów leśnych oraz wycieczek rowerowych. Możliwość spotkań integracyjnych połączonych z zabawą na świeżym powietrzu czy przejazdami bryczką umożliwia m.in. Gajówka „Prochowy Młynek”. Obiekt posiada również własną wypożyczalnię rowerów.
Gajówka „Prochowy Młynek”
96-332 Radziwiłłów, Bartniki, ul. Miedniewicka 8
tel. kom. +48 501 413 606
e-mail: info@gajowka.com.pl
www.gajowka.com.pl
Boiska sportowe
Na terenie gminy Puszcza Mariańska znajduje się kilka boisk sportowych, w tym m.in.:
- Przy L.O. im. Czesława Tańskiego w Puszczy Mariańskiej,
- Przy szkole podstawowej i gimnazjum w Puszczy Mariańskiej,
- Przy szkole podstawowej w Bartnikach,
- Przy szkole podstawowej w Kamionie.
Ośrodki jeździectwa
Na terenie Gminy działają również ośrodki jeździectwa, w tym:
Stajnia Pod Lasem „OPTiBUR”
Budy Kałki 16 A, 96-330 Puszcza Mariańska
Tel. 606 311 456,
E-mail: gosia.opti@wp.pl
Puszcza Mariańska - kultura
Gminny Ośrodek Kultury w Puszczy Mariańskiej
O życie kulturalne na terenie Puszczy Mariańskiej dba Gminny Ośrodek Kultury, w którym prowadzone są różne kółka zainteresowań, w tym m.in.: zajęcia muzyczne – gry na gitarze, zajęcia z języka angielskiego oraz zajęcia JIU-JITSU.
Gminny Ośrodek Kultury
ul. Króla Jana Sobieskiego 1
96 - 330 Puszcza Mariańska
tel./fax: (0 46) 831 81 43
Gminna Biblioteka Publiczna w Puszczy Mariańskiej
Gminna Biblioteka Publiczna w Puszczy Mariańskiej umożliwia dostęp do literatury (ok. 15 tys. woluminów) oraz do czytelni internetowej „Ikonka” będącej punktem powszechnego dostępu do Internetu dla mieszkańców gminy, służąca przede wszystkim jako źródło informacji. Gminna Biblioteka prowadzi także filię w Bartnikach w budynku szkoły.
Gminna Biblioteka Publiczna w Puszczy Mariańskiej
ul. Króla Jana Sobieskiego 1, 96-330 Puszcza Mariańska
tel. (0-46) 831 81 43 wew. 3
e-mail: gbp@puszcza-marianska.pl
„Izba Pamięci” w Puszczy Mariańskiej
Przy kościele św. Michała Anioła w Puszczy Mariańskiej znajduje się ekspozycja muzealna „Izba pamięci”, w której można obejrzeć m.in. habity zakonne. Najcenniejszym eksponatem jest kapa z czerpaka tureckiego, która została wręczona Stanisławowi Papczyńskiemu przez króla Jana III Sobieskiego po powrocie z Wiednia.
Izba Pamięci w Puszczy Mariańskiej
ul. Papczyńskiego 5, 96-330 Puszcza Mariańska
Puszcza Mariańska - legendy i ciekawostki
Ślady osadnictwa sięgają już VI wieku
Zostały potwierdzone ślady osadnictwa z VI w. na terenie wsi Żuków. W latach 70-tych natrafiono na ślady cmentarzyska urn popielcowych. Można przypuszczać, że istniało tutaj wcześniejsze osadnictwo z przełomu epoki brązu i żelaza, które dynamicznie rozwijało się na zachodnim Mazowszu.
Pierwszy student Uniwersytetu Jagiellońskiego
W roku 1414 na Uniwersytecie Jagiellońskim został zarejestrowany pierwszy mieszkaniec Gminy Puszcza Mariańska – Andrzej z Kamiona.
Ojciec Marii Skłodowskiej-Curie dyrektorem Osady w Studzieńcu
W roku 1876 z funduszy społecznych Towarzystwa Osad Rolniczych utworzono w Studzieńcu Osadę Rolniczo-Rzemieślniczą, która w 1931 r. została przemianowana na Zakład Wychowawczo-Poprawczy dla chłopców. Drugim dyrektorem został Władysław Skłodowski – ojciec Marii Skłodowskiej-Curie – dwukrotnej laureatki nagrody Nobla. Za sprawą tej pracy mógł pozwolić sobie na wysłanie córki na studia do paryskiej Sorbony.
Józef Piłsudski honorowym członkiem gminy Puszcza Mariańska
Dnia 17 październik 1928 r. Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu nadano honorowe członkostwo Gminy.
Liceum w Puszczy Mariańskiej w przytułku dla dziewcząt
Tzw. „Czerwoniak” został zbudowany w połowie lat 80-tych XIX w. ze składek społecznych w miejscu królewskiej leśniczówki. Był to pierwszy na ziemiach polskich przytułek dla dziewcząt funkcjonujący do 1919 r., przemianowany następnie na Zakład Poprawczy. Od 1982 r. w budynku mieści się Liceum Ogólnokształcące.
Sen o wiedeńskiej Wiktorii
Dnia 10 sierpnia 1683 r. król Jan III Sobieski zatrzymał się w klasztorze w Puszczy Mariańskiej w drodze pod Wiedeń. Według lokalnych legend, podczas drzemki pod miejscową lipą (ostatecznie została ona zniszczona przez wichurę na początku lat 80-tych XX w. - obecnie stoi w tym miejscu pomnik króla) przyśniła mu się wiedeńska wiktoria. Zdarzenie mają uwiarygodniać prezenty zostawione w klasztorze w drodze powrotnej z wyprawy.
Puszcza Mariańska - przydatne adresy
PUNKTY INFORMACJI
Urząd Gminy Puszcza Mariańska
ul. Stanisława Papczyńskiego1 96-330 Puszcza Mariańska
Tel;46/831-81-69,831-81-51 faks; 46/831-81-18 ,
e-mail; urzad@puszcza-marianska.pl
STACJE PALIW / AUTO-GAZ
Krupińscy sp.j. Stacja paliw
96-330Waleriany 29 lok. 1
Tel.: 46 831 91 70
Pumar PHU Stacja Paliw E. Wierzbicka
Puszcza Mariańska 17a
tel. (46) 8318290
SZPTAL / POGOTOWIE RATUNKOWE / PRZYCHODNIE
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Puszczy Mariańskiej
Praktyka Lekarza Rodzinnego Józef Jackowski
Puszcza Mariańska, ul. Króla Jana Sobieskiego 42
Tel. (46) 831-81-19
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Radziwiłłowie
Radziwiłłów, ul. Warszawska 15b
Tel. 500-808-936
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Zakład Pielęgnacyjno – Opiekuńczy Fundacji Spółdzielczy Fundusz Socjalny wsi w Warszawie; Oddział w Wycześniaku
Wycześniak 22, 96-330 Puszcza Mariańska
Tel. 46 833-30-15 , 831-06-92
Indywidualna Praktyka Stomatologiczna Wiesława Kajka
Puszcza Mariańska, ul. Króla Jana Sobieskiego 42 / Króla Jana Sobieskiego 1b/5
Tel. (46) 831-81-71
INSTYTUCJE BEZPIECZEŃSTWA
Posterunek Policji w Puszczy Mariańskiej
Puszcza Mariańska, Papczyńskiego 3
Tel. (46) 858-22-80
OSP Bartniki, ul. Miodowa 104, tel.: (46) 831-04-20
OSP Grabina Radziwiłłowska, ul. Duża 78, tel.: 608-404-130
OSP Kamion, Kamion 58, tel.: (46) 831-06-04; 604-197-182
OSP Michałów, Michałów 21, Tel.: 697-736-636
OSP Waleriany, Waleriany 9, tel.: (46) 831-81-47
Prywatna OSP w Bartnikach, ul. Miodowa 214, tel.: (46) 831-03-04
POCZTA
96-330 Puszcza Mariańska, ul. Konstytucji 3 Maja 8, Tel. (46) 831-81-58
96-332 Radziwiłłów/Bartniki, ul. Miodowa 33, Tel. (46) 831-02-56
BANKOMATY / BANKI
Bank Polskiej Spółdzielczości S.A. / Bankomat BPS
Puszcza Mariańska, ul. Papczyńskiego 1
Bankowy Punkt Obsługi Klienta w Radziwiłłowie
Radziwiłłów, ul. Warszawska 15 A
Tel. (46) 831-80-70
APTEKI
Apteka Mariańska
Puszcza Mariańska, Jana III Sobieskiego 3
Tel. (46) 831-81-68; 895-16-57
Punkt Apteczny Radziwiłłów
Radziwiłłów, ul. Warszawska 15 C
Tel. (46) 831-89-08
Punkt Apteczny Jesionka Aleksandra Dobrzyńska Łukasz Koźbiał S.C.
Mrozy, Wspólna 74
Tel. (46) 831-90-06
KOŚCIOŁY / WYZNANIA
Parafia rzymskokatolicka p.w. Św. Michała Archanioła w Puszczy Mariańskiej
Puszcza Mariańska, ul. Papczyńskiego 5
Tel. (46) 831-83-53
Parafia rzymskokatolicka p.w. Św. Antoniego z Padwy w Radziwiłłowie
Radziwiłłów Mazowiecki, Bartniki, ul. Miodowa 9
Tel. (46) 831 02 70 - ks. Proboszcz; (46) 831 02 22 - Dom Zakonny
E-mail: antoni@zmartwychwstancy.pl
www.antoni.zmartwychwstancy.pl
Zgromadzenie Księży Marianów
Puszcza Mariańska, ul. Papczyńskiego 5
Tel. (46) 831-82-53; 831-81-39
Parafia rzymskokatolicka p.w. Matki Bożej Anielskiej
Korabiewice 1
Tel. (46) 831-96-30
Parafia rzymskokatolicka p.w. Św. Tomasza Apostoła
Kamion, ul. Suliszewska 81
Tel. (46) 831-06-60