Muzeum Mazowsza Zachodniego

Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie mieści się w zabytkowej willi fabrykanta Karola Dittricha. Budynek otoczony jest zrewitalizowanym parkiem miesjkim im. Karola Ditticha.

Muzeum jako instytucja kultury zajmuje się poszukiwaniem i zachowaniem dziedzictwa kulturowego związanego z historią, tradycją i kulturą Mazowsza Zachodniego, w szczególności miasta Żyrardowa i Fabryki Wyrobów Lnianych w Żyrardowie.

Muzeum w swoich zbiorach posiada ponad 9000 eksponatów, które zgrupowane są w czterech działach:

• historii,
• etnografii,
• ikonografii,
• sztuki.

Dział historii podzielony został na trzy grupy:
• Archiwalia (zaproszenia, druki reklamowe, plakaty Zakładów Żyrardowskich),
• Numizmaty (ponad 800 monet i banknotów – głównie rosyjskich, niemieckich, polskich i czeskich, ordery, odznaczenia, medale okolicznościowe),
• Pamiątki historyczne (historyczne tkaniny produkcji Zakładów Żyrardowskich, mundury kozackie, broń palna, sztandary straży ogniowej, listy i przedmioty osobiste więźniów obozów koncentracyjnych z okresu II wojny światowej),

Dział etnografii gromadzi zabytki z dziedziny tradycyjnej kultury materialnej środowiska robotniczego miasta i został podzielony na 2 grupy:
• Etnografia – miasto Zabytki ilustrujące urządzenie wnętrza mieszkalnego żyrardowskiej rodziny robotniczej:
     o Meble tj. szafy, łóżka, kredensy, stoły, zegary, parawany itp.;
     o Tkaniny, w tym m.in. stroje kobiece i męskie z początku XIX w., obrusy, serwety wykonane z płótna lnianego;
     o Sprzęty gospodarstwa domowego: żeliwne garnki, zestawy stołowe, moździerze;
     o Przedmioty kultu: krzyże, figurki, świeczniki, itp. 
• Etnografia – teren (zabytki kultury ludowej z terenu byłego województwa skierniewickiego: sprzęty gospodarstwa domowego, stroje ludowe, narzędzia rolnicze z pierwszej połowy XX w., w tym m.in. brony laskowe, sierpy oraz cepy.

Dział ikonografii zawiera fotografię, albumy, pocztówki przedstawiające żyrardowskie obiekty, mieszkańców osady oraz ich życie społeczne i kulturalne. Zbiór został podzielone na trze grupy:
• Zakłady Żyrardowskie (fotografie i albumy dokumentujące powstanie oraz rozwój zakładów żyrardowskich, kadrę kierowniczą i robotników);
• Żyrardów – Miasto
• Inne

Dział sztuki został podzielony tematycznie na siedem grup: malarstwo polskie, malarstwo obce, grafika, rysunek (portrety właścicieli Zakładów Żyrardowskich wykonane przez Augusta Frinda, album szkiców Józefa Chełmońskiego do znanych obrazów malarza powstałych w latach 1879 – 1910), rzeźba (m.in. popiersie Filipa de Girarda z 1856 roku autorstwa Francois Chardigny’ego, “Dante i Beatrice” Aimone’a z II poł. XIX w.), tkanina artystyczna oraz rzemiosło artystyczne.

Do najciekawszych atrakcji muzeum należą:

Panorama Żyrardowa z 1899 r.
Panorama o długości 367 cm i wysokości 140 cm został wykonany na zamówienie właścicieli zakładów w celu uświetnienia stoiska żyrardowskiego na światowej wystawie w Paryżu, która odbyła się w roku 1900.

Panorama sygnowana "Eckert Pflug, Kunstverlag Leipzig - Munchen" przedstawia ogólny widok miasta w rzucie perspektywicznym. Poniżej umieszczone są w pięciu ujęciach (dwa prostokąty, koło, romb i owal) i powiększeniu ważniejsze obiekty osady fabrycznej Żyrardów, tj. kantor, szpital, ochronka, szkoły fabryczne oraz fragment fabryki. Akwarela oprawiona jest w passe - partout i drewniane ramy z metalowymi elementami zdobień. Umieszczona w hollu Muzeum panorama jest najczęściej podziwianym i dokładnie analizowanym eksponatem. Pozwala ona wszystkim zwiedzającym poznać kształt urbanistyczny miasta z końca XIX w. i porównać go z dzisiejszą zabudową Żyrardowa.

Izba robotnicza z początku XX w.
Stała ekspozycja prezentuje wnętrze XX-wiecznego mieszkania żyrardowskiej rodziny, wyposażone w przedmioty pochodzące z Żyrardowa. Izba podzielona jest na część kuchenno-higieniczną oddzieloną parawanem od pozostałej części mieszkania. Znajdują się tutaj m.in. stół z krzesłami, szafa, komoda, lustro, maszyna do szycia oraz figurki aniołków i Matki Boskiej.

Galeria obrazów malarza Józefa Rapackiego
Cenną kolekcją w dziale sztuki są prace Józefa Rapackiego (1871 – 1929), znanego pejzażysty, związanego z pobliską Olszanką. Wśród 80 prac artysty znajdują się: “Ścieżka w lesie” z 1913 roku, “W cieniu brzóz” z 1921 roku, “Pejzaż jesienny z brzozami” z 1923 roku, “Pejzaż z kaczeńcami” z 1928 r.

Wystawy czasowe
Muzeum 3 – 4 w roku organizuje wystawy czasowe o różnej tematyce. Najważniejsza wystawę pokazującą historię Żyrardowa i Fabryki Wyrobów Lnianych organizowana jest we wrześniu. Muzeum organizuje również wystawy etnograficzne, przybliżające zwiedzającym ciekawe, często egzotyczne kultury („Sokotra wyspa smoczej krwi”, „Mongolia – kraina przestrzeni i błękitnego nieba” i inne) oraz wystawy sztuki („W kręgu secesji”), z dużym naciskiem położonym na promocję lokalnych artystów.

Lekcje i prelekcje muzealne
Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie od wielu lat realizuje różnorodny tematycznie program oświatowy. Program lekcji muzealnych został podzielony na dwie grupy: pierwsza dotyczy historii i etnografii Mazowsza; druga zaś miasta Żyrardów - jego historii, zabytków i twórczości Pawła Hulki - Laskowskiego. W czasie lekcji muzealnych wykorzystywane są eksponaty, filmy współczesne, przeźrocza, reprodukcje dawnych fotografii, fragmenty wspomnień.

Publikacje, pocztówki, gry, puzzle
Muzeum posiada w sprzedaży różnego typu publikacje przybliżające historię, tradycję i kulturę regionu Mazowsza Zachodniego, a w szczególności miasta Żyrardowa i Fabryki Wyrobów Lnianych. W Muzeum można nabyć pocztówki z widokami Żyrardowa, zarówno przedruki starych pocztówek z przełomu XIX i XX w., jak i pocztówki z współczesnymi widokami miasta. Jedna z ciekawszych pamiątek są Puzzle „Panorama Żyrardowa z 1899 r.” oraz gra edukacyjna „Spacer po Żyrardowie”.

Położenie i dojazd:

Otoczenie Muzeum stanowi Park Krajobrazowy im. Karola Dittrricha, który został zaprojektowany przez Karola Sparmana, znanego ogrodnika warszawskiego Ogrodu Botanicznego. Park posiada bogato rozbudowany układ wodny, ze stawami, sztucznymi strumieniami i rzeką Pisią Gągoliną, przepływającą wzdłuż zachodniej części parku. Na terenie parku znajduje się urozmaicony drzewostan z wieloma różnorodnymi gatunkami drzew i pomnikami przyrody.

Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie znajduje się praktycznie w samym centrum miasta, ok. 100 m od jednego z głównych skrzyżowań – Ul. Limanowskiego z Ul. 1 Maja (drogą krajową nr 50), w tzw. dzielnicy rezydencjonalnej zabytkowej osady fabrycznej.